চাণক্য

শিল্পীৰ কল্পনাত চাণক্যৰ ছবি

চাণক্য (খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৩৭০-২৮৩) প্ৰাচীন ভাৰতৰ এজন আদৰ্শ গুৰু (শিক্ষক), দাৰ্শনিক আৰু ৰাজ-উপদেষ্টা আছিল। তেওঁক কৌটিল্য অথবা বিষ্ণুগুপ্ত নামেৰেও অভিহিত কৰা হয়। তেওঁ প্ৰাচীন ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰবিজ্ঞানৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ গ্ৰন্থ অৰ্থশাস্ত্ৰ ৰচনা কৰিছিল। তেখেতক ভাৰতৰ ৰাজনীতি বিজ্ঞান আৰু অৰ্থনীতিৰ জনক, আৰু তেওঁৰ কৰ্মৰাজিক ধ্ৰুপদী অৰ্থনীতিৰ পথপ্ৰৱৰ্তক বুলি বিবেচনা কৰা হয়।

উদ্ধৃতিসমূহ

1. মানুহ কৰ্মৰ দ্বাৰাহে মহান হয়, জন্মৰ দ্বাৰা নহয়।
2. শিক্ষাৰ অৰ্থ হ’ল দেশৰ বাবে ব্যক্তিক প্ৰশিক্ষণ দিয়া আৰু জাতিক ভাল পাবলৈ শিকোৱা৷
3. নিজৰ কাৰ্য সিদ্ধি কৰিব বিচৰাসকলে নক্ষত্ৰৰে ভাগ্য পৰীক্ষা নকৰে।
4. ভাগ্যৰ ভৰষাত থকাসকলৰ কেতিয়াও কাৰ্যসিদ্ধি নহয়।
5. অধম লোকে ধন বিচাৰে, মধ্যম লোকে ধন আৰু মান দুয়োটা বিচাৰে, কিন্তু উত্তম লোকে কেৱল মান বিচাৰে। মহাপুৰুষসকলৰ মানেই ধন।
6. অন্ন, জল আৰু সুন্দৰতা শব্দ‌‌ই হৈছে পৃথিৱীৰ তিনি ৰত্ন। মূৰ্খ‌ইহে শিলৰ টুকুৰাক ৰত্নৰ নাম দিছে।
7. সকলো যজ্ঞ, দান, বলি আদি নষ্ট হৈ যায়, কিন্তু পাত্ৰক দিয়া দান আৰু অভয়দানৰ ফল কেতিয়াও নষ্ট হৈ নাযায়।
8. চৰিত্ৰবান লোকৰ পক্ষে পৃথিৱীত অসাধ্য একো নাই।
9. স্বদেশ আৰু স্বজাতিৰ সেৱাৰ বাবে লাভ কৰা অভিজ্ঞতা আৰু প্ৰশিক্ষণকে শিক্ষা বুলি কোৱা হয়৷
10. ৰজাৰ সন্মান ৰাজ্যতহে, কিন্তু এজন শিক্ষিত লোকৰ সন্মান সকলোতে৷
11. পানীৰ তলত চৰি ফুৰা মাছে পানী খালে যিদৰে ধৰিব নোৱাৰে, ঠিক তেনেদৰে ৰজাৰ কাৰ্যবাহী বিষয়াকো টকা আত্মসাৎ কৰিলে ধৰিব নোৱাৰি৷

শ্লোক

১.^ न त्वरितस्य नक्षत्रपरीक्षा।

২.^ न दैवप्रमाणानां कार्यसिद्धिः।

৩.^ अधमा धनमिच्छन्ति धनं मानं च मध्यमाः।
उत्तमा मानमिच्छन्ति मानो हि महतां धनम्॥

৪.^ पृथिव्यां त्रीणी रत्नानि अन्नमापः सुभाषितम्।
मूढैः पाषाणखण्डेषु रत्नसंज्ञा विधीयते॥

৫.^ क्षीयन्ते सर्वदानानि यज्ञहोमबलि क्रियाः।
न क्षीयते पात्रादानम भयं सर्वदेहिनाम्॥